تمایز بارنامه و راهنامه در تئوری و عمل
محمدعلی مجد
بارنامه (Bill of Lading) و راهنامه (Sea Waybill) دو سند اصلی و شناخته شده حمل و نقل دریایی هستند که صرف نظر از نوع کالا و مقصد و مبدأ آن، مورد استفاده تجار و متصدیان حمل بار چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی قرار دارند. هر دو اینها نوعی قرارداد حمل و نقل بین متصدی حمل و طرفهای مقابل وی اعم از فرستنده کالا (shipper) یا صاحب محموله (consignee) یا دریافت کننده (receiver) هستند. به همین دلیل و دلایلی که در ادامه می آید بارنامه و راهنامه به عنوان اسناد بسیار مهم و معمول در صادرات و واردات در سراسر جهان شمرده می شوند. با این حال و علی رغم کارکردهای متفاوتی که این دو دارند، در بسیاری موارد کاربران در استفاده از آنها دچار سردرگمی شده و تفاوت آنها را درک نمی کنند. بدیهی است که استفاده اشتباه از این اسناد ممکن است لطمات جدی به زنجیره تأمین کالا وارد کرده و هزینه های غیر قابل پیش بینی را سبب شود. این اهمیت ما را بر آن داشت که تفاوتهای این دو سند مشابه اما متفاوت را به شرح آتی برای موکلان خود و سایر خوانندگان تشریح کنیم:
اول؛ ویژگیهای اصلی بارنامه
آنچه ما امروزه تحت عنوان بارنامه میشناسیم مفهومی قدیمی است که از زمان آغاز تکوین تجارت بین الملل در قرون وسطی به ما رسیده است. بر مبنای همین عرف دیرپا بارنامه سه ویژگی اساسی دارد:
- بارنامه توسط شرکت حمل و نقل یا فرمانده کشتی صادر شده و اولین کارکرد آن این است که به عنوان رسید کالای در حال حمل با مشخصات ذکر شده (شامل نوع کالا، مقدار و یا وزن آن) عمل میکند.
- علاوه بر آن بارنامه نشان وجود قرارداد حمل و نقل بین فرستنده و متصدی حمل است.
- سومین ویژگی مهم بارنامه این است که مالکیت کالای مشخص شده در آن متعلق به دارنده این سند است و اوست که محق است کالا را در مقصد از متصدی دریافت دارد. در واقع بارنامه در مفهوم شناخته شده آن مالکیت و تصرف کالاهای مذکور در آن را منتقل میکند. چه بارنامه در وجه شخص معین صادر شده باشد، چه به حواله کرد شخص صادر شده و بعداً مالکیت کالاهای مشخص شده با ظهرنویسی بارنامه منتقل شده باشد. ظهرنویسی از این جهت مهم است که حق مالکیت کالا را از دارندهای به دارنده بعدی منتقل می کند، چنانچه در مورد اسناد تجاری مانند چک چنین است. پس چنین سند مالکیتی قابل معامله بوده و از همین رو در بانکها به عنوان (credit title) دارای اعتبار است.
دوم؛ حسن و عیب استفاده از بارنامه
اولین مزیت استفاده از بارنامه آن است که میتواند کنترل بر جابجایی و تحویل کالا را در اختیار فرستنده باقی بگذارد. از آنجا که کالاها نمیتواند بدون ظهرنویسی تحویل شخص دیگری گردد، فرستنده یا همان صاحب اولیه کالا میتواند نام خود را به عنوان صاحب محموله (consignee) اعلام کند و کنترل خود بر محموله را تا هر زمان که بخواهد نگه دارد و سپس در وقت مقتضی حقوق خود را با ظهرنویسی به دیگری منتقل نماید. این خصوصیت بویژه هنگامی که ارسال کالا با پشتوانه یک L/C انجام میشود مفید است چرا که مدیریت انتقال کالا و پول در دست فرستنده یا بانک باقی میماند. لازم به توضیح است اگر از اعتبارات اسنادی برای پرداخت هزینه کالا استفاده شود، بانک عموماً کالا را به عنوان وثیقه تعهدات متعهد در نظر میگیرد و در این حالت نام بانک به عنوان صاحب محموله در بارنامه درج میشود. در این حالت پس از پرداخت کامل ثمن معامله و انجام سایر تعهدات توسط خریدار، بانک اقدام به ظهرنویسی بارنامه به نام خریدار میکند و در نتیجه خریدار میتواند به عنوان دارنده کالا را ترخیص نموده و تحویل بگیرد.
نکته منفی استفاده از بارنامه اما آن است که به دلیل قابلیت نقل و انتقال خود همراه بار حمل نمیشود و باید به صورت جداگانه به مقصد فرستاده و به دست تحویل گیرنده کالا برسد. گاه زمانبندی مطابق پیش بینی از آب در نمیآید و دریافت کننده نهایی کالا باید صبر کند تا اصل بارنامه ظهرنویسی شده به دستش برسد و این فرآیند ممکن است موجب شود که کالا دیرتر از زمان مورد انتظار به تصرف او درآید.
سوم؛ ویژگیهای اصلی راهنامه
اگر مسائل مربوط به مالکیت در میان نباشد، بارنامه ممکن است با نوع دیگری از سند که راهنامه نام دارد جایگزین شود. راهنامه هنگامی استفاده میشود که قرار است مالکیت فرستنده بر کالا فوراً پایان پذیرد و کالاها به شخص مشخص شده در این سند تحویل داده شود بدون آنکه شخص اخیر مجبور باشد سندی مؤید مالکیت خود ارائه کند. در این حال نسخهای از راهنامه که به فرستنده ارائه میشود صرفاً به عنوان مدرک ارسال کالا کاربرد دارد. بنابر توضیح فوق راهنامه دو کارکرد اصلی دارد که مشابه بارنامه است:
- رسید دریافت کالای حمل شده با مشخصات قید شده در راهنامه است.
- نشاندهنده رابطه قراردادی مابین فرستنده و متصدی است.
اما تفاوت مهم با بارنامه آن است که متصدی باید کالا را فقط به منتقل الیهی که نام او در سند برده شده تحویل دهد. راهنامه ها که گاهی با عنوان یادداشت حمل (consignment notes) نام برده میشوند، سند مالکیت محسوب نمیشوند. نیازی نیست که این اینگونه اسناد به صورت فیزیکی منتقل شوند، چراکه ضرورتاً راهنامه همراه بار حمل میشود و قرار نیست این مدرک در مقصد توسط منتقل الیه به متصدی تسلیم شود و کالا به محض رسیدن به بندر مقصد پس از احراز هویت منتقل الیه ترخیص میشود. پس راهنامه در رابطه با مالکیت صرفاً یک نشانه و به قول حقوقی ها یک اماره است و نه چیزی بیش از آن. متصدی حمل با تحویل کالا به شخصی که نام او در راهنامه مشخص شده تعهد خود را به انجام رسانده است. بنابراین توصیه میشود هنگامی از راهنامه استفاده شود که فرستنده، گیرنده کالا را به خوبی میشناسد و نیز قرار نیست کالا ضمن حمل و نقل بر روی دریا معامله شود.
حسن و عیب راهنامه:
مزیت مهم راهنامه دریایی آن است که گیرنده کالا نیازی نیست صبر کند تا اصل بارنامه از فرستنده برسد و برای ترخیص کالا آن را به متصدی ارائه کند. این ویژگی به ویژه هنگامی که کالا زودتر از زمان مقرر به مقصد برسد راهگشاست. در واقع راهنامه ارتباطی با مالکیت کالاها یا حق تصرف در آنها ندارد و منتقل الیه میتواند محموله را به محض رسیدن کالا با پرداخت حقوق گمرکی و کرایه حمل به متصدی تحویل بگیرد.
از سوی دیگر مشکل راهنامه دریایی این است که بانکها و مؤسسات اعتباری آن را به عنوان بخشی از پروسه پرداخت قبول ندارند. چراکه اولاً جز در موردی که اصل بارنامه وجود داشته باشد، فرستنده نمیتواند جلوی ترخیص محمولهای که کرایه آن به متصدی پرداخت شده را بگیرد و ثانیاً در عمل هنگامی که راهنامه صادر میشود دیگر قابل تغییر نیست.
توجه داشته باشیم دانستن مزایا و معایب انواع مختلف اسناد حمل و نقل میتواند به تضمین یک زنجیره تأمین امن و بدون وقفه کمک کند.
buy priligy australia Both the gene microarray and RNase protection analyses show an 2 fold higher level of IRF 1 expression in MCF7 LCC1 cells, when compared with the antiestrogen resistant MCF7 LCC9 cells
lasix torsemide conversion I don t want to be a burden to my daughter, but I can t do it alone